Bilim Sıhhat Haber Ajansı (BSHA), Türkiye’nin sıhhat araçları filosu içinde yer almış ve  bir periyodun yıldızı olan ambulansların izini sürdü. Sağlık Bakanlığı tarafından 1992 yılında Kanada’dan getirilen, 1999 Gölcük sarsıntısında kullanılan çeyrek asırlık Chevy Van Model ambulanslardan bir tanesi  İzmir’de Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi bahçesinde açık havada yazgısına terk edildi.

Kanada üretimi ambulansların ülkeye gelişine şahit olan, ambulansların kullanıldığı yıllarda öncü rol oynayan periyodun Ege Bölgesi Sıhhat Koordinatörü ve İzmir Vilayet Sıhhat Müdür Yardımcısı olan Acil Afet Ambulans Tabipleri Derneği (AAHD) Lideri Dr. Turhan Sofuoğlu, “Ambulansı hastane bahçesinde yazgısına terk edilmiş görünce 30 yıl önceye gittim. Üzüldüm. Bu özel üretim çeyrek asırlık ambulanslara sahip çıkmalıyız, müzelik ambulanslar bunlar. Chevy Van ambulansları Türkiye için 30 yılı aşkın bir tarihi ehemmiyeti var. Sarsıntılarda misyon almış, binlerce hasta taşımış, binlerce can kurtarmış bu ambulanslar protokollere hizmet vermiştir. Tahminen Papa’nın Türkiye ziyaretinde bile bu araç kullanılmış olabilir. Götürdüğümüz ustalar ‘tank üzere ambulans derdi” diye konuştu. 

Çeyrek asırlık ambulansımızı korumalıyız

Kanada üretimi Amerikan Ambulansı Chevy Van model olarak 10-20 adet ortasında alınan ambulanslardan Türkiye’de günümüzde kaç tane kaldı bilinmiyor lakin o ambulanslardan 1 tanesi İzmir’de hala duruyor. İşte bu ambulansların kıssasını AAHD Lideri Dr. Turhan Sofuoğlu’ndan dinledik. BSHA Muhabiri Güliz Yıldız Zeren’in ulaştığı Sofuoğlu bir vakitler göz bebeği olan ambulansı Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi bahçesinde görmenin üzücü olduğunu söyleyerek şunları kaydetti: “Çeyrek asırlık ambulansımızı görünce geçmişi hatırladım. Gözümüz üzere bakardık bu ambulanslara, artık yazgısına terk edildiğini görmek üzdü bu ambulanslar müzelik ambulanslar, korunması gerekir” dedi. 

Gözbebeği Ambulans Şimdilerde Atıl Durumda

Acil Afet Ambulans Tabipleri Derneği Lideri Dr. Turhan Sofuoğlu, Kanada üretimi Amerikan Ambulansı hikayesini  anlattı. Sıhhat Bakanlığı tarafından 1992 yılında, bakanlık kalemi tarafından Türkiye’ye getirilen ambulansların değişik vilayetlere Adana, Antalya üzere vilayetlere ve çeşitli ilçelere dağıtılıyor. 10-20 adet aralığında bir sayıda alınıyor. 1993 yılında Sıhhat Bakanlığı İstanbul, Ankara ve İzmir’de 112 Acil Yardım Hizmetleri Projesi’ni başlatıyor. O periyotta Hızır Acil Servis Sorumlusu olan Dr. Turhan Sofuoğlu, projede kurucu olarak görevlendiriliyor.  Ellerinde o yıllarda minibüslerden bozma ambulanslar olduğunu söyleyen Dr. Sofuoğlu, Sıhhat Bakanlığı’nın talimatıyla, 1994 yılında işte o Kanada’dan Türkiye’ye getirilen Chevy Van model ambulansları dağıtıldıkları vilayetlerden topladıklarını söyledi. Proje; İstanbul, Ankara ve İzmir’de pilot olarak başlayınca, Dr. Sofuoğlu ve takımı Antalya, Adana, Uşak ve öteki yerlerde bulunan ambulansları toplayarak pilot vilayetler ortasında bulunan İzmir’e getiriyor. Otomatik vitesli, altı silindirli, özel üretim ambulansların içlerinin de bir o kadar donanımlı olduğunu belirten Turhan Sofuoğlu, “Bu ambulansların içlerindeki ekipmanları daha evvel hiç görmemiştik, nasıl kullanılacağını da bilmiyorduk” dedi. 

“Ambulansların İçinde Hayatımızda Hiç Görmediğimiz Ekipmanlar Vardı”

Hikayenin devamını Dr. Turhan Sofuoğlu şöyle anlatıyor: “7-8 tane ambulansı Bakanlık talimatıyla aldık İzmir’e getirdik. Chevy Van Model diye geçiyordu. İçlerinde  hayatımızda hiç görmediğimiz aygıtlar, ekipmanlar vardı. Paketi hiç açılmamış acil müdahale ekipmanları bulunuyordu. Ambulansların içleri de acil müdahale için özel dizayn edilmişti. Tabi o periyotta Türkiye’de olmayan; otomatik vitesli, 6 silindirli bu ambulansları kullanmak için sürücüler de tecrübesiz olduklarından eğitimler düzenlendi. İzmir’deki ambulans hizmetleri 9 Mart 1994 yılında başladı. Evvel İstanbul sonra İzmir ve Ankara’da başladı. Uzun müddet bu ambulanslarla çalıştık. O vakit daha paramedikler yoktu. Üniversitelerdeki hocalardan takviye aldık. Eğitimler yapıldı. Örneğin ambulansların içinde travmalı hastalar için özel şişme ateller vardı, araç içinde sıkışmış bir kişiyi çıkarmak için özel aletler vardı. 2000 yılına kadar bu halde devam ettik. Tek ve en değerli sorun bu araçların yedek kesimlerinin Türkiye’de olmamasıydı. Bir arıza olduğunda yedek kesimlerini yurt dışından getiriyorduk.1999 sarsıntısına bu ambulanslarla gidildi.”

1999 Gölcük Zelzelesinde Kullanıldı

Yıl 2023 ve günümüzde tıpkı Chevy Van Model ambulanslar üzere olduğunu söyleyen Dr. Sofuoğlu şöyle konuştu: “Bu tip ambulanslar Türkiye’de de imal edilmeye başlamıştı. Minibüs stili özel ambulanslar dizayn edilmeye başlamıştı. Kanada’dan getirilen ambulansların tek zahmeti; yedek kesim bulma, 6 silindirli olması ve akaryakıtla çalıştığı için çok yakıt sarfiyatı olmasıydı. İşte bu badireleri yüzünden kullanılmamaya başlandı. Vakitle bu ambulansların bunların yerini öbürleri almaya başladı. Ve biz İzmir grubu olarak artık kullanılmayan Chevy Van ambulanslardan bir adedini ayırdık, bakımını yaptırdık. Onu daha çok protokol ambulansı olarak kullanmaya başladık. 2000’li, yıllardan sonra da ambulans bizde kaldı.”

Ambulans Yarışının Maskotu Oldu

2010 yılında İzmir’de düzenlenen bir ambulans yarışında Kanada’dan getirilen Chevy Van model ambulansın maskot olduğunu söyleyen Sofuoğlu, “1994-2014 yılları ortasında İzmir ve Ege Bölge Koordinatörü sorumluluğunu üstlenen vilayet sıhhat müdür yardımcısı görevindeydim. 2014 yılının sonunda Tepecik Eğitim Araştırma Hastanesi’nde başhekim yardımcısı olarak misyon aldım. Duyduğuma nazaran bizden sonra bu ambulanslar üniversitelerin bünyelerinde açılan paramedik kısımlarında ambulans eğitimlerinde kullanılmış. Onlar da bakımlarını yapamadıkları için kullanamamış olabilirler” diye konuştu. 

Bugünkü Ambulanslarla Farkı Ne?

Günümüzde kullanılan ambulanslar ile Kanada üretimi Amerikan ambulansı Chevy Van ortasındaki farkın, Chevy Van’ların yalnızca sadece ambulans olarak üretilmiş olmaları olduğunu söyleyen Dr. Sofuoğlu, “Örneğin bu ambulansların içerisinde seyahat eden bir hasta daha az sarsıntıya maruz kalıyordu. Bu ambulansları kullanan sürücüler, ‘bunu kullanmanın keyfi hiçbir ambulansta yok’ diyorlardı. 1999 sarsıntısında Gölcük ve Adapazarı’nda bu ambulanslarla vazife yaptık. Benim varsayımım Dokuz Eylül Hastanesi’ndeki ambulansın şu anda tek kaldığı yönünde” biçiminde bilgi verdi.

Diğer Chevy Van Ambulanslara Ne oldu?

Diğer alınan Chevy Van ambulansların satılmış olabileceğini varsayım ettiğini söyleyen Dr. Sofuoğlu, “ Bu tip araçlar kullanılmadığında, bakımları yapılmadığında verimli olmaz. Sıhhat Bakanlığı da genelde satışa çıkarır. Kanada üretimi Amerikan Ambulansları bakımları tam yapılırsa yıllarca çalışır. Sağlam arabalardır” dedi.  

Müzelik Ambulans

30 yıl evvel kullandıkları Kanada üretimi Chevy Van model ambulansı Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi bahçesinde gören Dr. Turhan Sofuoğlu, yetkililere seslenerek bu ambulansların tarihi ehemmiyete sahip olduğunu ve korunması gerektiğini söyledi. Sofuoğlu, “Chevy Van ambulansları Türkiye için 30 yılı aşkın bir tarihi kıymeti var. Zelzelelerde misyon almış, binlerce hasta taşımış, binlerce can kurtarmış bu ambulanslar protokollere hizmet vermiştir. Tahminen Papa’nın Türkiye ziyaretinde bile bu araç kullanılmış olabilir. Götürdüğümüz ustalar ‘tank üzere ambulans’ diyordu. Bu halde bahtına terk edildiğini görünce üzülmemek elde değil. Elimizde kalan tek tarihi ambulansın ihtimamlı olarak korunması gerekir. Dokuz Eylül Hastanesi’nin bahçesinde açıkta duruyor. Kaç yıldır bu biçimde atıl durumda bilemiyoruz. Müzelik, tarihi bir araçtır. 1992 yılında Türkiye’ye geldi, 1994 yılında kullanmaya başladık. Çeyrek asırlık ambulansımıza sahip çıkmalıyız” diye konuştu. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)